ΣΩΛΗΝΑΡΙ η' ΑΛΛΙΩΣ ΤΙΛΦΟΥΣΙΟ η' ΤΙΛΦΩΣΣΑ ΠΗΓΗ.

Τιλφούσα ή Τιλφώσ(σ)α πηγή

Ο θεός Απόλλωνας από την πρώτη στιγμή που γεννήθηκε ήθελε να δημιουργήσει το πρώτο μαντείο στον κόσμο, που να φανερώνει στους ανθρώπους την αλάθευτη βουλή του πατέρα του,του Δία. Γι' αυτό φεύγει από τον Όλυμπο και αρχίζει να ψάχνει να βρει τον κατάλληλο τόπο για το μαντείο του. Πέρασε πολλά μέρη αλλά δεν βρήκε κάτι που να τον ευχαριστεί.
Κάποια στιγμή φτάνει στα μέρη της Θήβας, που ήταν σκεπασμένα με παρθένα δάση, γιατί ούτε η πόλη είχε κτιστεί, ούτε δρόμοι είχαν ανοιχτεί στον κάμπο της. Από εκεί τραβάει στην Ογχηστό, διαβαίνει τον Κηφισό ποταμό, περνάει την Αλίαρτο και φτάνει στο τέλος στα νερά της πηγής Τιλφούσας ή Τιλφώσ(σ)σας κάτω από το βουνό Τιλφούσιο ή Τιλφώσ(σ)ιον.
Εδώ, για πρώτη φορά, ύστερα από την περιπλάνησή του ο θεός Απόλλωνας πιστεύει πως βρήκε τον τόπο που γύρευε. Το κελάρυσμα της πηγής, τα πυκνά δέντρα γύρω του και το βουνό από πάνω ήταν ό,τι ακριβώς επιθυμούσε. Έτσι φωνάζει την Τιλφούσα, τη νύμφη που εξουσίαζε τα νερά, και της φανερώνει την απόφασή του να χτίσει σ΄αυτό τον τόπο το πρώτο του μαντείο. Και χωρίς να χάσει καιρό χαράζει τα όριά του μαντείου έτσι ώστε να γίνει φαρδύ και μακρύ.

Ερείπια  ναού του Απόλλωνα κοντά στο εκκλησάκι του Αη' Γιάννη.

Η νύμφη Τιλφούσα που είχε εκεί δικότης μαντείο δεν επιθυμούσε να μοιραστεί τη θέση της με το θεό Απόλλωνα, γι' αυτό και τον αποτρέπει να φτιάξει εκεί το μαντείο του λέγοντάς του ότι δεν είναι κατάλληλος ο τόπος για έναν θεό σαν κι αυτόν. Του λέει ότι εδώ όλη την ημέρα φέρνουν οι άνθρωποι τα άλογά τους και τα μουλάρια τους για να τα ποτίσουν στα νερά της, και τα ποδοβολητά τους δεν θα τον αφήσουν να ησυχάσει ούτε στιγμή. Κι έπειτα όσοι θα έρχονται εδώ αντί να επισκεφτούν τα ναό του και τους θησαυρούς του, θα προτιμούν να περνούν την ώρα τους καμαρώνοντας τα άλογά και τα αμάξια των περαστικών. "Πήγαινε καλύτερα κάτω από τον Παρνασσό, στην Κρίσα. Εκεί δε θα σε ενοχλεί τίποτε".
Ο Απόλλωνας ξεγελιέται και παίρνει το δρόμο για τον Παρνασσό. Αμέσως βάζει τα θεμέλια του μαντείου του. Δίπλα ήταν μια πηγή που τη φύλαγε ένα φοβερό φίδι, που δεν άφηνε κανένα να πλησιάσει αυτά τα μέρη, χωρίς να τον φάει. Ο Απόλλωνας αντιλαμβάνεται την παγίδα που του είχε στήσει η Τιλφούσα και αφού σκότωσε το φίδι επιστρέφει στην πηγή της Τυλφούσας και σταματά τη ροή της με βροχή από βράχια. Δίπλα στην πηγή κατασκευάζει ένα βωμό.
Η παράδοση λέει ότι όταν οι αργείοι κυρίευσαν τη Θήβα, μαζί με τους γιους του Πολυνείκη,πήγαν λάφυρα στους Δελφούς , στο θεό Απόλλωνα. Μαζί τους είχαν και τον Μάντη Τειρεσία , ο οποίος αφού έσβησε τη δίψα του στην Τιλφούσα πηγή ξεψύχησε και ο τάφος του βρίσκεται κοντά στην πηγή.
Ο Παυσανίας αναφέρει, ότι οι αλιάρτιοι είχαν αφιερωμένο, κοντά στο βουνό Τιλφούσιο, ένα χώρο στις θεές που τις ονόμαζαν Πραξιδίκες, στις οποίες ορκίζονταν και ο όρκος τους δεν ήτα επιπόλαιος.

Το Τιλφούσιο όρος.

Το Τιλφούσιο ή Τιλφώσ(σ)ιον όρος βρίσκεται στα αριστερά του δρόμου Λιβαδειάς -Θηβών, και είναι το ύψωμα της Πέτρας, εκεί που έγινε η τελευταία μάχη του αγώνα της ανεξαρτησίας κατά των Τούρκων, το Σεπτέμβρη του 1829.Το Τιλφούσιον όρος, το σημερινό ύψωμα Πέτρας,(πλησίον του χωριού ΣΩΛΗΝΑΡΙ) ήταν παραλίμνιο,σ' αυτό το στενό πέρασμα οι ελληνικές δυνάμεις του Υψηλάντη εμπόδιζαν τη διέλευση των Τουρκικών δυνάμεων προς Λαμία.

Η πηγή Τιλφούσα, η οποία από τον Στράβωνα (Γεωγραφικά 9, 2, 27 και 36) τοποθετείται στους πρόποδες του Τιλφουσίου όρους, κοντά στο ιερό του Απόλλωνα(κάτω απ' το χωριό Σωληνάρι). Ο Παυσανίας σημειώνει ότι η πηγή και το όρος Τιλφούσιον απείχαν περίπου πενήντα στάδια από την Αλίαρτο, προς τα δυτικά της πόλης.

---

Το Τιλφούσιον όρος στο δρόμο Αλιάρτου-Λιβαδειάς .ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΈΣ !!!!!!!!!!!!!
Ο Γερμανός περιηγητής Ludwig Ross, που επισκέφθηκε τη Βοιωτία το Σεπτέμβριο του 1834, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πηγή Τιλφούσα βρίσκεται στο βόρειο λόφο του Τιλφουσίου όρους που δεν πρέπει να συγχέεται με το λόφο, όπου είναι κτισμένο το χωριό Πέτρα. Από τότε, αρκετοί νεότεροι περιηγητές, στηρίχθηκαν στις εκτιμήσεις του.
Κατά μία άλλη εκδοχή, η πηγή Τιλφούσα βρίσκεται πάνω από το χωριό Πέτρα της Αλιάρτου και τα νερά της σχηματίζουν καταρράκτη ύψους 70 μέτρων.
Η πηγή στην Πέτρα με τον καταρράκτη !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Το εκκλησάκι χτίστηκε πάνω στα ερείπια του ναού του Απόλλωνα.

Το στενό στην περιοχή ''Πέτρα''κάτω απ' το Σωληνάρι.

 Ωστόσο, άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η πηγή Τιλφούσα βρισκόταν αρκετά δυτικότερα, κοντά στον Άγιο Νικόλαο του χωριού Υψηλάντης. O Αμερικανός ερευνητής Joseph Fonterose, γνωστός για τις αρχαιολογικές μελέτες του στην περιοχή (1967), πίστευε αρχικά ότι η πηγή Τιλφούσα είναι αυτή με τον καταρράκτη στην Πέτρα. Το 1969, όμως, όταν επισκέφθηκε και πάλι τη Βοιωτία και αντίκρισε την πηγή στον Άγιο Νικόλαο, άρχισε να αμφιβάλει για την ορθότητα της πρώτης του εκτίμησης. Τα νερά της πηγής του Αγίου Νικολάου είναι αρκετά πιο κρύα σε σχέση με εκείνα της Πέτρας και, επειδή ο μάντης Τειρεσίας σύμφωνα με την παράδοση ήπιε από το κρύο νερό της πηγής και πέθανε, θεώρησε πιθανότερο η Τιλφούσα πηγή να είναι εκείνη του Αγίου Νικολάου.
Η απόσταση, που αναφέρει ο Παυσανίας, 9 ή 9,5 km, συμφωνεί με τον ταυτισμό του Τιλφουσίου με την παραφυάδα του Ελικώνα, που καταλήγει σε απότομο βραχώδες ύψωμα, το οποίο ονομάζεται Πέτρα, και βρίσκεται μεταξύ των χωριών Σωληνάρι και Υψηλάντη. Μεταξύ της Πέτρας και της Κωπαΐδας, πριν γίνει η αποξήρανση της λίμνης, υπήρχε στενό πέρασμα.